چرا مردم خشمگین هستند

مجتبی کاویان

همه تقریباً می دانیم که در این چند سال چه اتفاقاتی پشت سر هم رخ داده است. اما خلاصه اش تقریباً این است:

یک پوپولیست دیوانه در امریکا رأی آورده و یک سند بین المللی قدرتمند را با اتکای به صرفاً قدرت اقتصادی و لابی گری اش، باطل کرده و حتی اعتبار سیاسی خود را هم فدای آن کرده است. مدام ایران را تهدید کرده و نهایتاً تنش ها را به مرحله ای رسانده که با حرکات رفت و برگشتی از ایران بازی بد بگیرد و داور مسابقه را خبر نماید.

امریکا پایگاه های حشد الشعبی و کتائب حزب الله را بمباران می کند. سپس سفارت امریکا مورد حمله قرار می گیرد. ترامپ هشدار می دهد و پس از آن قاسم سلیمانی را در حرکتی کاملاً تروریستی از میان بر می دارد. وی در داخل کشور بسیار باشکوه تر آنچه رسانه های خارجی تصور می کنند، توسط مردم تشییع می شود. سپس در شب پیش از خاکسپاری، عملیاتی علیه دشمن انجام می شود که بیم حرکت تدافعی دشمن و سامانه ضد موشک و اشتباه اوپراتور و آن فاجعه ...

در ساعات اولیه تمام تمرکز رسانه های رسمی بر موفقیت عملیات انتقام است. سقوط هواپیمای مسافربری نیز در کنار اخبار عادی به نمایش می آید و از نقص فنی به عنوان علت سقوط نام برده می شود. همه مسؤولین نیز آن را تأیید می کنند و جلسات کارشناسی نیز در رسانه رسمی کشور برگزار شده و با قطع یقین به تأیید این نظریه می پردازند. اما دو روز بعد و به دلیل مسایل بین المللی که این پرواز داشته است، ستاد کل نیروهای مسلح بیانیه ای داده و حقیقت را به مردم می گوید. همه در بهتی عمیق فرو می روند. سپس این بهت به خشم و عصبانیت تبدیل می شود و خود را در شکل تجمعات پراکنده نشان می دهد.

 

واقعاً شعارهایشان برای من اهمیتی ندارد. همانطور که به جمعیت کم یا زیادشان توجه نمی کنم. من به مسأله اولیه بیشتر از قالب گفتمان اعتقاد دارم. چرا مردم عصبانی هستند؟ چند دلیل ساده دارد:

نخست- خبر این فاجعه، با تأخیر از خبر اصلی به مردم داده شد. اول #احساس_غرور از عملیات #انتقام_سخت و پس از ویدیو چک معلوم شده که #گل_به_خودی اثر بزرگتری داشته است. مردم #احساس_شکست و سرخوردگی می کنند. قویاً اعتقاد دارم که اگر هردو خبر همزمان پخش می شد، مردم می پذیرفتند و بیشتر آن را از چشم ترامپ و رفقایش می دیدند تا امروز که با احساساتشان بازی شده است.

دوم- مردم تصور می­کنند که چون پرواز نامبرده یک پرواز بین المللی بوده و به دلیل دخیل بودن شهروندان کشورهای دیگر و حساسیت بین المللی، حقیقت ماجرا به آنان گفته می شود و در غیر این صورت، این مسأله برای همیشه مکتوم می مانست. پس احساس می کنند که ارزش یک شهروند ایرانی برای حاکمیت از ارزش یک شهروند خارجی کمتر است و این موضوع موجب دل شکستگی عمیق آنها شده است. 

سوم- مردم ایران، کشور خودشان را به عنوان یک #کشور_بلاخیز (زلزله و سیل و تصادفات رانندگی و غیره) که حاکمیت آن، آمادگی و مدیریت ضعیفی برای بحران های طبیعی و انسانی دارد، می شناسند. به همین دلیل با شنیدن خبر سقوط هواپیما، آن را در کنار وقایع دیگر گذاشتند که البته به نوبه خود، با قربانیان اظهار همدردی کردند. اما وقتی مشخص شد که این کار حاصل خطای انسانی حاصل از پدافند بوده، احساس کردند که دامنه بلاخیزی از
حالت اقتضای طبیعی صرف به طبیعتِ انسانی و از #ضعف_تکنولوژی به #ضعف_جدی_مدیریت و #نادیده_گرفتن_مردم رسیده و حاضر نیستند آن را بپذیرند. بنا بر این نمی توان آنها یا سلبریتی هایشان را مؤاخذه کرد که چرا از ابتدا این طور به سوگواری نپرداخته اید.

چهارم- با توجه به تبادل تهدید، مردم تصور می کردند که در سطح بالایی از آمادگی قرار داشته ایم. اما اکنون متوجه شده اند که #سطح_بالای_آمادگی در یک مدیریت ضعیف به معنای #سطح_بالای_هماهنگی نیست و اکنون باید از سطح بالای آمادگی نیز احساس خطر نمایند و این موضوع حالشان را بد می کند.

پنجم- حساسیت روحی و مشکلات اجتماعی و اقتصادی مردم و قدرت همدردی آنها با یکدیگر به دلیل اثرات تحریم و غیره بسیار بالا و مستعد هر گونه رخداد جمعی از تشییع جنازه تا درگیری است. با این نگاه، مردمی که در پای تابوت حاج قاسم کشته دادند، دریایی از آتش اند که آنها را آب شیرین می پنداریم. پس باید با هر وسیله ممکن از مشکلات مردم کم کرده و خرده شیشه های برنده سیاست را آرام آرام از کف خیابان جمع آوری کنیم. ادامه این وضعیت به نفع هیچ کس نیست و راه آن فقط این معجزه است: صداقت و تحمل

نباید باکی داشته باشیم از اینکه تجمعات این چند روز بهای سیاست صادقانه جمهوری اسلامی باشد. اگر #بصیرت داشته باشیم، این #صداقت و #تحمل آینده ساز خواهد بود. هر دو سوی ماجرا باید ظرفیت هضم #تلخی-صداقت را در کنار آن #اشتباه_سخت در خود ایجاد کنند تا جامعه و نهاد حاکمیت در ایران  با هم رشد کنند. به اندازه کافی از #توسعه_نامتوازن رنج برده ایم.

 

پ. ن: به شخصه سردار حاجی زاده را به دلیل قبول مسؤولیت و گفت و گوی صادقانه با مردم بسیار تحسین می کنم.