از حوض تا گور

احمد علی فرزین، دکتری معماری، استادیار دانشگاه تهران.

خبر کوتاه است، آب‌نمای صحن حرم شاه‌چراغ گورستان شد! بسیار تعجب‌برانگیز، همراه با تأسف‌ و چراهای بسیار و بی‌پاسخ همچون کلاف در هم و پیچیده که چرا با همۀ شعارهای فرهنگی که “زیارت‌گاه‌ها باید به قطب فرهنگی تبدیل شوند” و تکیه بر هنر و معماری ایرانی‌ـ‌اسلامی با عنصر آب که پیوندی کهن با معماری و فرهنگ این سرزمین دارد اینگونه رفتار شده است؟ سرچشمۀ این فکر کجاست؟ آیا هنوز آغاز کارست و باید در انتظار اقداماتی مشابه باشیم؟ مانند خبر بریدن سروهای کهنسال در زیارتگاهی در گیلان؟ و بسیار پرسش دیگر. بسیاری از زیارت‌گاه‌ها، هرچند امروز در میان شهر جای گرفته‌اند ولی در آغاز پیدایش اغلب در طبیعت و کنار آب و درخت بوده‌اند، چیزی که هنوز هم در تمام نمونه‌هایی که دست‌کاری نشده‌اند دیده می‌شود. آب و درخت و زیارت‌گاه همراه با حضور مردم مشتاق همیشه در کنار هم بوده‌اند و مردم این نشانه‌ها را خوب می‍‌شناسند و با آن خو کرده‌اند.